BOUaqua xin được đăng lại nguyên văn nội dung của tác giả Anh Bui:
Bài dịch từ blog Sunken Gardens của nguyên giám khảo IAPLC Karen Randall
—————-————————
Điều hoang đường về “CO2 lỏng” và sự nguy hiểm của Glutaraldehyde (Gờ-lu-ta-ran-đê-hít) – Đăng lại 30 tháng 10, 2019
Tôi viết mục báo này lần đầu vào tháng 4 năm 2017. Tuy nhiên có vài điều cần phải làm sáng tỏ hơn, bởi tuy nó có vẻ trở thành loại “tin cũ” đối với tôi từ thời điểm đó, và ngay cả cho tới nay, nhưng chủ đề này lại nổi lên không dứt. Vì vậy, khi mà Excel không còn là độc tôn, tôi đã chỉnh sửa một vài chỗ mà người đọc thấy bối rối, bổ sung thêm vài diễn đạt chung về “loại các-bon lỏng thương mại”. Chúng đều là tin xấu như tôi đã e ngại. Nhưng bởi vì chừng nào mọi người còn tiếp tục mua nó, thì các công ty vẫn sẽ tiếp tục đổ vào thị trường ngách đó.
“Chuyện hoang đường CO2 lỏng”
Thứ nhất là chẳng có loại “CO2 lỏng” nào tồn tại ở nhiệt độ và áp suất khí quyển thông thường. Nếu nó được chứa trong chai nhựa trên giá của bạn, thì đó không phải là các-bon đi-ô-xít. Các-bon đi-ô-xít chỉ tồn tại dưới dạng lỏng dưới áp suất cao giống như trong các két chứa đến từ một công ty cung cấp khí ga.
Kế đến thông lệ hiện tại sử dụng gultaradaldehyde nói chung thay cho các sản phẩm thương mại dành cho thủy sinh. Thói quen này thậm chí còn rủi ro hơn, bởi loại sản phẩm này vô cùng đậm đặc. Hãy đọc hướng dẫn an toàn của OSHA và tự hỏi liệu các nghệ nhân thủy sinh đã thực sự sử dụng nó một cách thận trọng: https://www.osha.gov/Publications/glutaraldehyde.pdf
Nếu bạn đã đọc kỹ nó, hãy đọc tiếp kết quả nghiên cứu của phơi nhiễm chất này trên chuột. Không dễ chịu một chút nào cả đâu nhé. http://ntp.niehs.nih.gov/ntp/htdocs/lt_rpts/tr490.pdf
Đó là lý do tại sao tôi kịch liệt phản đối mọi người sử dụng glutaraldehyde. Rủi ro quá cao. Chất này được coi là chất độc thần kinh, và mỗi phơi nhiễm đều mang lại các tác hại sức khỏe.
Glutaraldehyde là chất diệt khuẩn. Nó được dùng để diệt các vi-rút mầm bệnh trong môi trường bệnh viện. Nó cũng diệt cả Eboli. Với một liều nhỏ nó có tác dụng như chất diệt tảo/rêu hại, là thứ có thể diệt một vài hoặc tất cả các màng của loại tảo/rêu hại sống trên thực vật được nuôi trồng trong điều kiện kém lý tưởng. (Nếu bạn không tin điều này xảy ra, hãy một lần nhìn một chiếc lá được đặt dưới kính hiển vi). Bước ngoặt này cho phép bản thân cái cây đó có điều kiện tiếp cận tốt hơn đối với dinh dưỡng và CO2 có sẵn trong môi trường. Vì vậy đôi lúc cây được hưởng lợi từ các sản phẩm có glutaraldehyde, bao gồm cả các sản phẩm thương mại như là Excel, trong một vài hoàn cảnh (kém tối ưu), chứ không phải vì cái lý do được in trên nhãn chai.
Sử dụng glutaraldehyde hay sản phẩm “các-bon lỏng” thương mại như là một “nguồn các-bon” về cơ bản là chẳng hiệu quả. Trong khi glutaraldehyde chứa một lượng tối thiểu các-bon, với một liều tiêu chuẩn, nó chỉ cho ra lượng 2.2ppm các-bon trong mười giờ. Nếu tỷ lệ hòa tan là tuyến tính (thực tế thì chẳng vậy), nó sẽ cho ra có 0.2ppm mỗi giờ. Trao đổi khí từ cân bằng khí quyển cấp 3-5ppm gần như mọi lúc. Điều đó có nghĩa là gần như chẳng phải tác động gì thì nó đã cấp từ 15 tới 25 lần lượng CO2 lớn hơn khi đem so với “các-bon lỏng”. Đơn giản là bạn chỉ cần có một vòng tuần hoàn nước tốt trong bể của mình.
Nếu bạn không thể hoặc lựa chọn không bổ sung CO2 vào bể của mình, thì vẫn hoàn toàn có thể có một bể thủy sinh đẹp với các loại cây cần ít ánh sáng mà chẳng cần dùng đến các loại hóa chất đó. Lúc này đó sẽ là vấn đề của việc cân bằng giữa nguồn sáng với lượng CO2 cấp trong hệ, cũng như lựa chọn đúng loại cây.
Nếu bạn buộc phải sử dụng sản phẩm “các-bon lỏng” thương mại. Phải hiểu rằng bạn đang thực sự diệt tảo/rêu hại, và hy vọng rằng bạn đừng có diệt nốt cả cây lẫn cá, hay là (tệ hơn) tự làm tổn thương chính mình. Tuy nhiên hãy chỉ sử dụng các sản phẩm thương mại có sẵn, ở trong khu vực thoáng khí, đừng để chai gần mặt, và tốt nhất đừng để dây ra tay hay mắt. Nếu có thì hãy xả rửa ngay lập tức dưới vòi nước chảy. Liên hệ ngay bác sĩ nếu bạn có triệu chứng về hô hấp hay phát ban.
Tôi luôn lo ngại với cách mọi người sử dụng các sản phẩm này, (ở liều nhiều hơn so với khuyến nghị của nhà sản xuất, thứ mà họ chẳng bao giờ khuyến khích), và cả với những người hiểu sai cứ khăng khăng gọi đó là “CO2 lỏng”. Mặc dầu vấn đề lớn nhất đối với tôi lại là hệ lụy về sức khỏe không thể coi thường được đối với người mua và sử dụng các hóa phẩm glutaraldehyde nói chung, bởi lý do nó rẻ hơn, rồi sau đó khuyên người khác cũng làm như vậy mà không hề cảnh báo họ phải sử dụng hóa chất nguy hại một cách an toàn.
Sau khi tôi viết như trên lên Facebook, Gary Lange đã trả lời như thế này:
“Chắc tôi đã bỏ lỡ không đọc bài khi nó mới được đăng, và rồi lại thấy nó trong tập hợp các bài báo tháng ba của Cheryl (bản tin định kì chỉ dành cho thành viên của hội các nhà trồng cây thủy sinh AGA). Đó là một trong những điều phiền toái đối với tôi bởi sự thiếu hiểu biết khi dùng glutaraldehyde và nghĩ rằng nó có tác dụng giống như Excel. Excel là một nhóm liên kết cộng của các phân tử glutaraldehyde vì thế nó không có liên hệ gần gũi, phản ứng giống như loại vật chất không liên kết, mà nó chỉ có một vài phần “hoạt tính”. Tuy nhiên trong dung dịch đó hình như phần lớn là có các phân tử phi liên kết cộng. Thực tế là một vài loại cá bị chết bởi nó đã gợi ý tới điều này.
Nói glutaraldehyde giống như Excel thì cũng giống như nói dung dịch của 20 a-mi-nô a-xít đã biết giống như in-su-lin. In-su-lin là chuỗi liên kết prô-tê-in có chứa các a-mi-nô a-xít, và không có cách nào bạn có thể đạt được tác dụng giống như của một nhóm các a-mi-nô a-xít trong dung dịch. Nếu có ai đó nhắm mắt mà nói rằng Excel đồng đẳng với glutaraldehyde thì đáng nhận “một cái cốc thật đau vào đầu”.
Trong phòng thí nghiệm hóa sinh chúng ta sử dụng glutaraldehyde để liên kết cộng các phân thử nhỏ bởi vì chúng ta không thể tạo nên các kháng thể từ các phân tử lớn hơn. Một phân tử phản ứng glutaraldehyde sẽ thực hiện điều này. Khi dung dịch của chúng ta trở nên quá cũ hoặc một vài kẻ lơ đễnh trong phòng thí nghiệm quên không đóng chặt nắp, thì kết quản là nó sẽ phản ứng với không khí rồi sau đó liên kết cộng. Quá trình đó chậm rãi xảy ra theo cách như thế. Khi bạn hít phải một lượng nhỏ glutaraldehyde nó sẽ liên kết cộng với các tế bào phổi của bạn. Chúng ta cũng sử dụng formaldehyde (phóc-man-đê-hít) cho các quá trình định hình như vậy, dĩ nhiên mọi người đều có thể nhận thức khá rõ hay chí ít là nên nhận thức chất này nguy hiểm cỡ nào.
Bây giờ một vấn đề khác là khi da bạn dính phải loại hoạt chất đó, nó có thể thấm vào trong và bắt đầu liên kết cộng với một vài loại prô-tê-in trong da. Có thể nó không có lợi, hầu hết theo thời gian, cơ thể bạn sẽ tự sửa chữa và tiếp tục hoạt động. Nhưng bạn cũng có thể gây ra một vấn đề nếu cơ thể bạn không nhận ra đó là prô-tê-in liên kết cộng, và quyết định đó là ngoại vật. Điều này sẽ dẫn tới phản ứng của hệ miễn dịch. Nếu bạn nghĩ tới bệnh lu-pút, thì nó đấy. Là người đã tiếp xúc với glutaraldehyde trong nhiều năm ở phòng thí nghiệm và sử dụng nó một cách rất thận trọng (với nắp đậy chống bay hơi) tôi nghĩ không có gì ngu ngốc hơn là sử dụng hóa chất này cho bể cá của bạn. Thay vào đó hãy sử dụng một cái sưởi vỡ cho bể bởi vì bạn sẽ nhận ngay được kết quả tức thì!”
Thế nên tôi cực lực khuyên các bạn hãy tránh các loại sản phẩm như thế này. Có nhiều cách tốt hơn để xử lý tảo/rêu hại, và nó đơn giản là không hoạt động như một “nguồn các-bon”. Nếu bạn thấy sức khỏe của bạn và thứ trong bể đáng để thử thì hãy sử dụng sản phẩm thương mại chứ không phải là hóa phẩm glutaraldehyde. Tôi chả muốn nghe thấy câu “Ờ thì tôi dùng suốt mà có sao đâu?” Cần phải mất tới hàng năm để ung thư phổi cơ mà. Tác hại về sức khỏe tích tụ theo thời gian. Không đâu, bạn sẽ không gục ngay trong lần đầu bạn sử dụng, mặc dù tùy thuộc vào cá và cây bạn đang chăm sóc, tác hại rất có thể là có đấy.
Nguồn: https://www.facebook.com/…